BİLİŞİM HUKUKU DERNEĞİ : DEPREM SÜRECİNDE SOSYAL MEDYANIN FONKSİYONU
6 Şubat günü Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki deprem, 10 kentimizi etkilerken on binlerce vatandaşımızın hayatını kaybetmesine neden oldu.
İlk büyük depremin meydana geldiği andan itibaren sosyal medya kullanıcıları, kullandıkları platformlar üzerinden yaşanan felakete ilişkin sayısız paylaşımda bulundu. Öyle ki; sadece 6-7 Şubat 2023 tarihlerinde, araştırma şirketi Adba Analytics’in verilerine göre; çeşitli sosyal mecralarda, yaşanan depremlerle alakalı yaklaşık 52 milyon paylaşım yapıldı ve söz konusu bu paylaşımlar, 40 milyarı aşkın erişime ulaştı. Paylaşım sayısında olağanüstü bir artışın gözlemlendiği bu iki günlük süreçte; paylaşımların %98’i bir süre erişim kısıtlamasının da getirildiği Twitter üzerinden gerçekleşti.
Yine Adba Analytics verilerine göre, depremin gerçekleştiği andan 17 Şubat tarihine kadar ise toplam 27 milyon kullanıcı tarafından 150 milyona yakın paylaşım yapıldı. Türkiye’de yaşanan felaket sonrasında, her 1 dakikada 28.000 paylaşım yapılırken 16 milyon sosyal medya kullanıcısı paylaşımlarında “#deprem” etiketini kullandı.
Depremzedelerin mağduriyetlerin bir an önce giderilmesi için pek çok paylaşımda bulunan sosyal medya kullanıcıları, yapmış oldukları ihbarlarla arama kurtarma çalışmalarına da büyük katkılar sağladı. Bunun yanında, yaşanan felaketin yaralarını bir an önce sarmak için birçok yardım kampanyası da yine söz konusu sosyal mecralarda, kullanıcılar tarafından organize edildi.
Her ne kadar sosyal medya, yaşanan felaket sırasında doğru ve etkin bir şekilde kullanıldığında ne denli önemli ve gerekli bir yapı olduğunu bir kez daha kanıtlamış ise de; yine aynı süreçte, bahse konu bu sosyal platformlar birçok olumsuzluğun da kaynağı oldu.
Öyle ki; başta Twitter olmak üzere, yapılan paylaşımlar vasıtası ile gerçekleşen felakete ilişkin pek çok dezenformasyon oluşmakla birlikte yine felakete ilişkin yürütülen yardım kampanyaları da kötü niyetli kişilerin hedefindeydi. Asılsız ihbarlar nedeniyle sürdürülen kurtarma çalışmaları, pek çok kez sekteye uğrarken, deprem bölgesinde yaşananlara ilişkin gerçek dışı bir takım iddiaların sosyal medya kullanıcıları arasında yayılması korku ve panik ortamının büyümesine sebebiyet verdi.
Yaşanan bu olumsuz gelişmelere karşı da birçok sosyal medya kullanıcısı, kullandıkları sosyal medya platformları üzerinden tepkisini ortaya koydu. Bunun yanında; Devlet organlarınca, yaşanan depremler ile alakalı provokatif girişimleri ve sosyal medyada yaşanan bilgi kirliliğini engellemek amacıyla bir takım adımlar atıldı.
İletişim Başkanlığı bünyesinde oluşturulan Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’nin yayınladığı; “Deprem Dezenformasyon Bülteni”nde; 6-19 Şubat tarihleri arasında, halk arasında bilgi kirliliğine ve dezenformasyona yol açtığı bildirilen 104 tespit yer aldı. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Twitter hesabından yapmış olduğu açıklamalarda ise;
“Dolandırıcılara karşı çalışma başlatıldığı ve bu kapsamda; 76 adet oltalama dolandırıcılığına yönelik hazırlanan internet sitesinin kapatıldığı,resmi kurumların adını kullanarak vatandaşlardan para talep eden 15 adet sosyal medya platformu hesabı ile ilgili gerekli işlemlerin yapıldığı, deprem yardımı talep edilen 6 adet kripto varlık cüzdan adresi tespit edilerek bu cüzdanların dondurulduğu, ayrıca provokatif paylaşımlarda bulunan 775 hesap yöneticisinin tespit edildiği, tespit edilen bu hesaplardan 441’i hakkında adli işlem başlatıldığı, Başsavcılıklarından alınan talimatlar doğrultusunda 129 şahsın gözaltına alındığı ve gözaltına alınan bu şahıslardan 24’ünün tutuklandığı” hususları yer aldı.
