Yaşadığımız çağda internet ve teknolojik gelişmeler kullanıcıların yeni gelir kapıları oluşturmasına yol açmıştır. Örneğin Instagram, Twitter, Facebook, Youtube gibi platformlarda çok takip edilen kişiler sayfalarında yaptıkları mal veya hizmet tanıtımları sayesinde gelirler elde edebilmektedir.

Bu fenomenlerin yaptıkları ürün tanıtımları sosyal medya kullanıcılarının satın alma tercihlerini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle, birçok marka hedef kitlelerine ulaşmak için sosyal medyadaki fenomenlere yatırım yapmaktadır.

Fakat maalesef her tanıtımı yapılan mal veya hizmet tüketiciler için beklenen faydayı vermemekte hatta bazen bu durum birtakım suistimallere yol açmaktadır.

İşte bu tür faaliyetlerden doğan şikayetlerin artması üzerine Ticaret Bakanlığı, 07.05.2021 tarihi itibariyle “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” yayımladı.

Klavuzda; Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişiyi, ifade eder denilerek Sosyal Medya Etkileyicisi kavramının tanımı yapıldı.

 Bu tanım ile birlikte sosyal medya etkileyicileri sosyal medya uygulamaları aracılığıyla yaptıkları reklamlara dair uyması gereken kurallar ile yasaklar belirlendi. Ayrıca ticari reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve  kuruluşlara yol göstermek amaçlanarak bu konuda bir düzenleme yoluna gidildi.

Kılavuzda;

Örtülü reklam yasaklandı.

Sosyal Medya Etkileyicileri aracılığıyla yapılan reklamların açık, anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olmasının zorunlu kılındığı kılavuzda, her türlü iletişim aracında olduğu gibi sosyal medyada da sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaklandı.

Reklam verenden maddi kazanç veya ücretsiz, indirimli mal ya da hizmet gibi faydaların sağlandığı paylaşımlarda, sosyal medya etkileyicileri tarafından bu durumun, ticari reklam ilişkisinin gerçekleştiği platforma bağlı olarak belirtilmesi zorunlu hale getirildi. Buna göre;

Video (Youtube ve Instagram TV), fotoğraf ve mesaj paylaşım mecraları (Instagram, Facebook, twitter), podcast mecraları ve içeriğinin yalnızca kısa bir süre için görülebildiği mecralarda (Snapchat ve Instagram) kullanılan etiket ve açıklamalar içinde bir düzenleme yapılmıştır. Düzenlemeye göre bu etiket ve açıklamalar;

Paylaşım içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte ve kolaylıkla okunabilir büyüklükte olacak,

Tüketicilerin paylaşımla ilk karşılaştıkları anda başka bir şey yapmalarına gerek kalmadan paylaşımın ticari reklam olduğu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtilecek,

Paylaşımda başka etiket veya açıklamalara yer verilmesi durumunda, bu etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilecek,

Paylaşımın yer aldığı mecranın ara yüz ve teknik özellikleri de dikkate alınarak tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulacaktır.

Sosyal Medya Etkileyicisini Yükümlülükleri

Sosyal medya etkileyicisi, henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamayacak,

Bir mal veya hizmete ilişkin ilgili mevzuata aykırı olacak şekilde sağlık beyanında, nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan, ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamayacak,

Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamayacak,

Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtecektir.

Ayrıca sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.

Reklam Verenin Sorumluluğu

               Reklam veren kişi veya kişiler Sosyal medya etkileyicilerini bu Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirecek ve kılavuza uymasını isteyecek,  yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almak ile sorumlu tutulmuştur.

Bu düzenleme ile artık sosyal medya uygulamaları aracılığıyla sosyal medya etkileyicileri takipçilerine bir mal veya hizmet sunarken bu kılavuza uygun bir şekilde hareket etmesi aksi halde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre müeyyideye tabi olacağı belirtildi.

Av. Kürşat ERGÜN

Bilişim Hukuku Derneği Başkanı