YOUTUBE’DA TELİF HAKKI UYGULAMALARI
Dünyanın en büyük video paylaşım platformu olan YouTube, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en çok ziyaret edilen ikinci web sitesi konumunda. YouTube’un son yıllarda daha da popülerleşmesinin bir numaralı sebebi ise “YouTuber” olarak adlandırılan içerik üreticileri. Bu kişiler, YouTube’da oluşturdukları kanallara videolar yüklüyor ve yükledikleri içeriklerin izlenme oranlarına göre gelirler elde ediyor.
YouTube’un başı çektiği sosyal medyadaki içerik üretme çılgınlığı, öngörülebileceği gibi bazı sorunları da beraberinde getirdi. Bu sorunların başında telif hakkı ihllalleri geliyor. Bu büyük sorun ile ilgili çözüm yolları geliştirmeye çalışan YouTube yönetimi; ihlallerin önüne geçebilmek için kendi içinde bazı kurallar koyuyor ve uygulamalar geliştiriyor. Bu yazımızda başlıklar halinde YouTube’un telif hakkı ile ilgili uygulamalarını ve yaptırımlarını ele alacağız.
Genel Hatlarıyla Telif Hakkı : YouTube, telif hakkı ile ilgili sitesinde; “Birçok ülkede, fiziksel ortama kaydedilmiş orijinal bir eser oluşturan kişi otomatik olarak bu çalışmanın telif hakkına sahip olur. Bu kişiler, telif hakkı sahibi olarak eserin münhasır haklarına sahiptir. Çoğu zaman, yalnızca telif hakkı sahibi başka birinin eseri kullanma izni olup olmadığını belirtebilir.” tanımına yer vermektedir.
Ayrıca sitede hangi eserlerin telif hakkı koruması altında olduğuna örnekleme yoluyla yer verilmiştir. Buna göre; TV programları, filmler, çevrimiçi videolar, ses kayıtları, müzik besteleri, resimler, posterler, reklamlar, video oyunları, bilgisayar yazılımları vb. telif hakkı koruması kapsamındadır.
Bunun yanında; düşünceler, olgular ve süreçler telif hakkı kapsamında yer almamaktadır. Bir eserin telif hakkı kapsamında değerlendirilebilmesi için yaratıcı bir ürün ortaya koyulması ve fiziksel ortama kaydedilmiş olması gerekmektedir. Yine isimler ve unvanlar tek başına telif hakkına tabi değildir.
Telif Hakkının Sınırı ve Adil Kullanım : Telif hakkı ile korunan bir ürüne kendi videosunda yer vermek isteyen kişi, hak sahibiyle iletişime geçmeli ve ürünü kullanmak için gerekli izinleri almalıdır. Ancak önem belirtmek gerekir ki; YouTube üzerinden hak sahibi ile iletişime geçerek kolayca izin almayı sağlayan herhangi bir mekanizma geliştirilmemiştir. Telif hakkı kapsamındaki materyale kendi içeriğinizde yer vermek için süreci kendiniz yürütmeniz ve telif sahibinden gerekli izinleri almanız gerekmektedir.
Bunun yanında YouTube’da yer alan “Ses Kitaplığı”nda, videolarda kullanılabilecek ses efektleri ve arka plan müzikleri ücretsiz olarak sunulmaktadır. Bu efekt ve müzikler Youtube tarafından kullanıcılarına ulaştırılmakta ve telif hakkı kapsamında yer almamaktadır.
Ayrıca bir video YouTube’a yüklenirken “Creative Commons” lisansıyla işaretlenirse tüm YouTube topluluğu o videoyu yeniden kullanma ve düzenleme hakkına sahiptir.
Adil kullanım; telif hakkıyla korunan materyalin belirli koşullar altında telif hakkı sahibinden izin alınmadan yeniden kullanılabileceğini belirten yasal bir ilkedir. Telif kapsamındaki içeriğin hak sahibi olunan konu dışındaki bir amaçla (örneğin referans vermek için) belirli şartlar altında kullanılması şeklinde de tanımlanabilir.
Telif kapsamındaki içeriği kullanmanın, adil kullanım kapsamında kalıp kalmadığını belirlemek için YouTube tarafından dört temel kriter ortaya koyulmuştur. Bu kriterler;
- Kullanımın, ticari amaçla mı yoksa kâr amacı gütmeyen eğitim için mi yapıldığı dahil olmak üzere amacı ve şekli
- Telif hakkı alınmış çalışmanın niteliği
- Telif hakkıyla korunan çalışmanın bütününe kıyasla, kullanılan kısmın miktarı ve önem derecesi
- Kullanımın, potansiyel pazara veya telif hakkıyla korunan çalışmaya etkisidir.
Content ID Sistemi : Content ID, YouTube’un telif hakkı sahipleri için geliştirmiş olduğu bir koruma sistemidir. Telif hakkı sahipleri, YouTube’a yükledikleri içerikleri bu sisteme tanımlar ve sistem, bu şekilde tanımlanan içerikler ile oluşturduğu veri tabanını her yeni içerik yükleme işleminde tarar. Şayet; YouTube’a yeni yüklenecek bir içerik telif hakkı kapsamındaki bir çalışmayla eşleşirse, izinsiz içerik barındıran videoya bir “Content ID hak talebi” gönderilir.
Telif hakkı korumasındaki içeriğin sahibi, kendi içeriğiyle eşleşen yeni video ile ilgili ilgili farklı işlemler gerçekleştirebilir.
- Videonun izlenmesini tamamen engelleme
- Reklam yayınlayarak videodan para kazanma ve bazen yükleyici ile geliri paylaşma
- Videonun izlenme istatistiklerini takip etme gibi yollar mevcuttur.
Yüklediği video ile ilgili bir Content ID hak talebi alan kişi, telif hakkına aykırı herhangi bir işlemde bulunmadığı kanaatinde ise gelen bu talebe YouTube üzerinden itiraz edebilir.
Telif Hakkı İhtarı : Telif hakkı ihtarı, bir telif hakkı sahibinin bir videonun yayından kaldırılması için yasal talepte bulunması sonucu söz konusu videonun YouTube’dan kaldırılması demektir. Bunun için telif hakkı sahibi, telif hakkı kapsamında yer alan bir materyalin izinsiz olarak kullanıldığını resmi yollarla YouTube’a bildirmelidir.
Bir video, tek seferde yalnızca bir telif hakkı ihtarı alabilir. Ayrıca yukarıda değindiğimiz Content ID hak talepleri sonucunda ihtar verilmez.
Telif hakkı ihtarı, uyarı niteliğindedir yani ihlal edene ilk uyarıda videonun YouTube’dan kaldırılması dışında başkaca bir yaptırım uygulanmaz. Ancak yapılan canlı yayın telif hakkı nedeniyle kaldırılırsa 90 gün boyunca canlı yayın özelliği kullanılamaz.
Son olarak önemle belirtmek gerekir ki; 3 telif hakkı ihtarı alınırsa, varolan YouTube hesabı ilişkili tüm kanallarıyla birlikte kapatılır, hesaba yüklenen tüm videolar kaldırılır ve yeni bir Youtube kanalı açılamaz.
